به اطلاع پژوهشگران محترم می رساند مهلت دریافت مقالات تا تاریخ 1403/03/20 تمدید شد و تاریخ برگزاری همایش 1403/04/04 تعیین گردید.

.....................................................................................................................................................

سخن اول

بدون تردید نقطه‌ی ثقل اجرای سند تحول بنیادین آموزش‌و‌پرورش، اجرای عملی سند، در رده‌ی عملیاتی کلاس درس و مدرسه، برای تحقق تربیت همه‌ساحتی مبتنی بر ساحت‌های شش‌گانه‌ی تربیتی است. ساحت‌هایی که برگرفته از مبانی نظری سند آن هم از دوره‌ی پیش از دبستان و دبستان و در قالب‌های شناختی، نگرشی و مهارتی دانش‌آموزان، از سنین پایه، و از طریق آموزش و یادگیری همه‌ساحتی است. این رویکرد خود در مقابل رویکردهای سنتی، خطی و سطحیِ صرفاً آموزشی و حافظه‌محور،‌ نه رویکردهای تربیتی مهارت‌محور، قرار دارد.

باید اذعان کرد که اجرایی‌شدن سند تحول بنیادین در مقیاس مدرسه و کلاس درس با  درجا‌زدن در کارهای نظری در سطح کلان ستادی و تدوین زیر‌نظام‌ها، زیرسندها، بسته‌های تحولی، سیاست‌ها و برنامه‌ها و همچنین برگزاری همایش‌ها، سمینارها و دوره‌های آموزشی صرف محقق نمی‌شود؛ بلکه این آموزگاران حرفه‌ای تمام‌ساحتی هستند که می‌توانند مختصات و مؤلفه‌های چنین رویکردی را برگرفته از سند، با اصول و شرایط حاکم بر آن و از طریق روش‌هایی هنرمندانه در مقیاس کلاس درس و در تعامل با دانش‌آموزان عملی کنند.

مختصات رویکرد آموزش و یادگیری همه ‌ساحتی

۱. در این رویکرد، تسلط آموزگار و کاربست و عمل آموزشی و تربیتی‌اش، مبتنی بر پارادایم نوین تربیتی، با مشخصه‌های عینی‌بودن، نوآورانه‌بودن، فعال‌بودن، اثربخش‌بودن، بازی‌واربودن و فراگیرمحوربودن ضروری است. این مشخصه‌ها برگرفته از رویکردهای سازنده‌گرایانه، تلفیقی، بین‌رشته‌ای، زمینه‌ای، فراشناختی و... هستند.

۲. لازمه‌ی تربیت تمام‌ساحتی، در این رویکرد، پیونددادن همه‌ی فعالیت‌های کلاسی معلم و دانش‌آموزان به موضوعاتی کاربردی و واقعی حول مفهوم یا مفاهیم موردنظر است. این پیوند از قبل، حین و بعد از ورود آموزگار و در قبل و حین و پس از تدریس تا جمع‌بندی و خروجش از کلاس را شامل می‌شود. این پیوند همچنین باید به‌صورت انگیزشی و با تکیه بر دانش، نگرش، توانش، کنش حرفه‌ای و به‌کارگیری و تعمیم سوادهای کاربردی و انواع روش‌ها و مهارت‌های حرفه‌ای معلمی همچون زبان کودکی، بازی، قصه، هنر و... صورت بگیرد. استفاده از محتواها و ابزارهای آموزشی و چندرسانه‌ای همچون فیلم، عکس، صدا و... نیز در این زمینه یاری‌رسان است. استفاده از این ابزارها علاوه بر سنجش و جهت‌دهی رفتارهای ورودی و انعکاس پیش‌سازمان‌دهنده در طرح‌واره‌های ذهنی فراگیران، به‌نوعی در فضای گروهی دانش‌آموزان انگیزه‌بخش است و باعث آمادگی برای یادگیری و جذب عمیق موضوع نیز خواهد شد. البته به تناسب موضوع و محتوا و مواد درسی، این موارد نیز مفید خواهند بود: استفاده از مناسبت‌های تقویم و رویدادهای محیطی و رسانه‌ای، استفاده از تاریخ تولد هر کدام از بچه‌ها، پیونددادن موضوع درسی به وقایع تربیتی روزانه و محیطی، معرفی موقعیتی جدید و بیان یک قصه و داستان.

 موضوع پیوند‌دادن ساحت‌ها و تلفیق باید در تمام فعالیت‌های آموزشی و تربیتی در محیط و موقعیت‌های یاددهی و یادگیری باشد؛ یعنی این پیوند، چنانچه گفته شد، قبل و حین و بعد از ورود آموزگار به کلاس، قبل و حین و پس از تدریس، طراحی آموزشی و تدریس، تعیین اهداف، ایجاد انگیزه و آمادگی، آموزش و تدریس، تعیین و به‌کارگیری ابزارها و رسانه‌ها، تعریف موقعیت‌ها، انجام فرایندها، تعیین تکالیف، ارزشیابی و پایان کلاس را باید در بر بگیرد، نه صرفاً در مرحله‌ی طراحی آموزشی و تعیین اهداف باشد یا فقط در مرحله‌ی آموزش و تدریس از روی طرح‌درس مدنظر قرار بگیرد و بقیه‌ی زمان و فعالیت کلاس از رویکرد تک‌ساحتی پیروی کند.

۳. در رویکرد آموزش و یادگیری تمام‌ساحتی لازم است پیوند‌های تمام‌ساحتی موضوعات و محتوای درسی بر اساس این موارد ایجاد شود و توسعه یابد:

الف) اهداف آموزشی موضوع و به تناسب اهداف ساحتی دوره‌ی تحصیلی ابتدایی (مصوب شورای عالی آموزش‌و‌پرورش)؛

ب) حوزه‌های تربیت و یادگیری سند برنامه‌ی درسی ملی؛

ج) پیشینه و زمینه‌ی موضوع؛

د) اهمیت، کارکردها، آثار و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، تربیتی، سیاسی و رسانه‌ای موضوع؛

ه‍) کاربرد در زندگی واقعی روزانه.

این توسعه باید در راستای تعمیق و جامعیت‌بخشی به اکتشاف و درک عمیق رخ دهد. همچنین باید شروع به ساختن دانش و کسب نگرش و تبلور رفتاری کند که در نتیجه‌ی آموزش تمام‌ساحتی در کلاس درس و یادگیری عمیق و معنادار برای دانش‌آموزان ایجاد می‌شود.

4. از دیگر مختصات این رویکرد، گام تکمیلی است که منجر به تحقق تربیت تمام‌ساحتی می‌شود. این گام همانا پیوندهای فراساحتی است که به‌منظور پرورش و کسب مهارت‌های زندگی، مهارت‌های زبانی، مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی و شهروندی ایجاد می‌شود. از این رهگذر دانش‌آموزان به این موارد نیز دست می‌یابند:

الف) سوادهای چندگانه‌ی کاربردی.

ب) توانایی حل مسئله با هدف کاربرد آموخته‌های مدرسه‌ای در عمل و قابلیت حل مسائل همه‌جانبه‌ی زندگی واقعی.

ج) داشتن انگیزه و روحیه‌ی کنش‌گری در زندگی فردی و اجتماعی.

در چنین حالتی می‌توان ادعای تحقق نسبی یادگیری تمام‌ساحتی دانش‌آموزان را داشت. لازم است آموزگار به تعریف موقعیت یادگیری فراکلاسی/ فرامدرسه‌ای مشابه با شرایط و وقایع و محیط زندگی واقعی دانش‌آموزان اقدام کند. همچنین تکالیفی را از نوع کاربردی و مهارت‌محور تعیین کند و ضمن ارزشیابی میزان آموخته‌ها و کسب مهارت‌ها به رصد وضعیت تحقق تربیت تمام‌ساحتی با اجرای دقیق و صحیح ارزشیابی کیفی و توصیفی و با توجه به تفاوت‌های

فردی ‌و جامعیت یادگیری تمام‌ساحتی بپردازد.